การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยา และพยาธิสรีรวิทยาในวัยหมดระดู...

การเปลี่ยนแปลงของระบบ vasomotor        Vasomotor symptoms, vasomotor instability, vasomotor flushes, hot flushes (hot flashes), night sweats เป็นคำที่ใช้บรรยายปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลา ของการเข้า สู่วัยหมดระดู   คำว่า vasomotor symptoms หรือ  vasomotor instability  หมายความรวมถึง กลุ่มอาการที่มีความรู้สึกร้อนบริเวณผิวหนัง คลื่นไส้ วิงเวียน ปวดศีรษะ ใจสั่น เหงื่อออกท่วมตัว (diaphoresis) เหงื่อออกตอนกลางคืน (night sweats) และนอนไม่หลับ กลุ่มอาการเหล่านี้ในภาษาไทยมีผู้ใช้คำว่าอาการทางระบบประสาทอัตโนมัติ(3,8)       คำว่า vasomotor flushes, hot flushes หรือ hot flashes   เป็นคำที่ใช้บรรยายกลุ่มอาการ แดงเรื่อและความรู้สึกร้อนที่ปรากฏขึ้นทันทีทันใด ที่ผิวหนังบริเวณศีรษะ ใบหน้า คอ    และ/หรือ หน้าอก อาจมีอาการนำ (aura หรือ prodrome) ที่ทำให้รู้สึกว่ากำลังจะเกิดอาการขึ้น เช่น ใจสั่น ปวดศีรษะ และเมื่อเกิดอาการแดงร้อนขึ้นแล้ว อาจตามมาด้วย อาการเหงื่อออกมาก  รู้สึกหนาว อ่อนเพลีย วิงเวียน บางรายอาจมีอาการหน้ามืด เป็นลม ความรู้สึกร้อนตามผิวหนัง     มักเกิดใน ระยะเวลาสั้นๆ (30 วินาที ถึง 5 นาที)  ความรุนแรงและความถี่บ่อยของอาการจะแตกต่างกันไป ในแต่ละบุคคลและขึ้นกับสิ่งกระตุ้น เช่น การดื่มกาแฟ อากาศที่ร้อน ความเครียด อาจทำให้เกิด อาการได้บ่อยขึ้น(3,13,14)       คำว่า vasomotor flushes หรือ hot flushes และ hot flashes มีผู้ให้ความหมายที่แตกต่าง กัน เมื่อกล่าวถึง  flushes จ ะหมายถึงอาการแสดงที่ตรวจวัดได้  (objective)      ได้แก่ อุณหภูมิ ผิวหนัง ความต้านทานของผิวหนัง    (skin conductance หรือ resistance)   การไหลเวียนของ กระแสเลือดส่วนปลาย (peripheral blood flow)   แต่ flashes   หมายถึงอาการที่เป็นความรู้สึก (subjective) เช่น ความรู้สึกร้อนวูบวาบ  เป็นต้น(3,13,14)        สำหรับสรีรวิทยาของการเกิด     hot flushes ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่เชื่อว่ามีจุดเริ่มต้นที่ ไฮโปทาลามัส (hypothalamus)     ซึ่งมีศูนย์ควบคุมอุณหภูมิกาย (thermoregulatory center) อยู่ในบริเวณ preoptic และ anterior hypothalamic nuclei      โดยเชื่อว่าการลดลงของระดับ เอสโตรเจนจะกระตุ้นให้มีการเพิ่มขึ้นของ hypothalamic norepinephrine   ซึ่งเป็นสารส่งผ่าน ประสาท (neurotransmitter) ที่มีหลักฐานว่าน่าจะมีผลต่อการเกิด hot flushes มากที่สุด เนื่องจาก   norepinephrine   สามารถกระตุ้นระบบประสาทอัตโนมัติ    ซึ่งเป็นตัวควบคุมศูนย์ ควบคุมอุณหภูมิกาย