C. Caudal - cephal direction

พัฒนาการที่เกิดขึ้นกับบุคคลทุก ๆ คนนั้นถึงแม้จะแตกต่างกันตามประสบการณ์ของแต่ละบุคคล แต่โดยทั่วไปแล้วมีหลักของพัฒนาการดังนี้ คือ

1. พัฒนาการเป็นขบวนการที่ต่อเนื่องกัน (Continuous process) เริ่มตั้งแต่จุดเริ่มต้นของชีวิตไปจนถึงวัยชรา 2. พัฒนาการจะเกิดตามลำดับขั้นตอน (Follow genetic sequence) หมายถึง มนุษย์แต่ละคนมีลำดับขั้นตอนของพัฒนาการเหมือนกันหมด และขั้นตอนนี้จะไม่มีการข้ามขั้นกันเลย เช่น เด็กจะชันคอ คว่ำ นั่ง คลาน ยืน เดิน เป็นต้น 3. พัฒนาการของส่วนต่าง ๆ ของมนุษย์จะมีอัตราของพัฒนาการไม่เท่ากัน (Different development rates for different parts) บางส่วนอาจพัฒนาไปถึงขีดสูงสุดก่อนส่วนอื่น ๆ เช่น สมองมีพัฒนาการเร็วมากในระยะ 4 ปีแรก หลังจากนั้นจะมีลักษณะเจริญเติบโตช้า ในขณะที่ genital organs ใน 9 ปีแรกจะมีพัฒนาการช้า แต่หลังจาก 9 ปีไปแล้วจะมีลักษณะพัฒนาการที่เร็วมาก 4. ลักษณะที่พัฒนาการแล้วของแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน และมีแบบของตัวเอง (All individual are different) เช่น แต่ละคนมีจังหวะการพูดเร็วหรือช้าไม่เหมือนกัน 5. มนุษย์แต่ละคนมีอัตราพัฒนาการช้าหรือเร็วแตกต่างกัน (Different rate) เด็กบางคนมีอัตราพัฒนาการเร็วกว่าเด็กบางคน 6. พัฒนาการจะสัมพันธ์กับวุฒิภาวะของสมอง พัฒนาการของร่างกาย การเคลื่อนไหว สติปัญญาจะสัมพันธ์กับการเจริญเติบโตจนถึงขั้นเต็มที่ของสมองตามอายุที่ควรจะเป็น 7. การโต้ตอบต่อสิ่งเร้าทั้งตัว (generalized mass activity) จะค่อย ๆ พัฒนาไปเป็นการโต้ตอบที่แสดงออกโดยมีความหมายเฉพาะ (Specific individual responses) เช่น ทารกเวลาดีใจเห็นแม่จะโยกตัวกระโดด 2 เท้า แล้วแกว่งแขนพร้อมกับส่งเสียงเตรียมจะโผไปหาแม่ 8. พัฒนาการสามารถพยากรณ์ได้ (Predictable) เนื่องจากเราสามารถเรียนรู้ อัตราการเกิด เจริญเติบโตและลักษณะของพัฒนาการ 9. ในแต่ละระยะที่เด็กพัฒนาไป จะเห็นลักษณะเด่นที่เป็น characteristic ของระยะเหล่านั้นได้ เช่น ช่วงที่มีการกินนอนมากเป็นลักษณะในวัยทารก อารมณ์ที่ผันแปรง่ายเป็นลักษณะของวัยรุ่น 10. พัฒนาการย่อมมีทิศทางที่แน่นอน (Specific direction) มี cephal-caudal direction หมายถึง มีการเจริญของศีรษะก่อนแล้วเลื่อนลงมายังแขนขาตามลำดับ 11. สิ่งแวดล้อมที่แตกต่างออกไปจะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงลักษณะ ของมนุษย์มากที่สุด