บทนำ

ภาวะที่มีสารน้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด (Pleural effusion) เป็นภาวะที่พบบ่อยในเวชปฏิบัติ อาจเกิดจากโรคที่มีพยาธิสภาพที่เยื่อหุ้มปอดเอง เช่น วัณโรคเยื่อหุ้มปอด (Tuberculous pleural effusion) มะเร็งแพร่กระจายมาที่เยื่อหุ้มปอด (Malignant effusion) สารน้ำในช่องปอดที่เกิดร่วมกับปอดอักเสบ (Parapneumonic effusion) เป็นต้น หรือสารน้ำนั้นอาจเกิดจากโรคระบบอื่นๆ เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว (Congestive heart failure) โรคตับแข็ง (Liver cirrhosis) โรคไต หรือภาวะขาดโปรตีนในเลือด (Hypoalbuminemia) เป็นต้น แต่ก่อนอื่นจะต้องพิจารณาถึงข้อบ่งชี้ ความจำเป็นรวมทั้งความคุ้มค่าในการทำ (risk-benefit) เสียก่อน โดยมีหลักการโดยทั่วไปคือ จากประวัติและการตรวจร่างกายสามารถตอบคำถามเหล่านี้ได้หรือไม่ว่า 1. โรคที่สงสัยเป็นโรคของเยื่อหุ้มปอดที่ยังไม่ทราบสาเหตุ ใช่หรือไม่ 2. โรคที่สงสัยมีพยาธิสภาพเฉพาะที่ ใช่หรือไม่ 3. การตรวจได้ผลเพื่อ วินิจฉัยโรค หรือบอกระยะของโรค หรือบอกการพยากรณ์โรค 4. ไม่มีวิธีอื่นที่สามารถให้การวินิจฉัยได้ดีกว่าและง่ายกว่า ปลอดภัยกว่า ใช่หรือไม่ 5. จะเจาะเอาสารน้ำออกมาในปริมาณเท่าไร 6. มีข้อห้ามในการทำหรือไม่ ผู้ป่วยทุกรายควรได้รับทราบข้อมูลเกี่ยวกับความจำเป็นของการตรวจด้วยวิธีนี้ ความเสี่ยง โอกาสในการภาวะแทรกซ้อน และให้ผู้ป่วยลงชื่อยินยอมก่อนการทำหัตถการทุกครั้ง