ความหมายของภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง (1)
เป็นกลุ่มโรคที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายผิดปกติ เป็นผลให้เกิดโรคติดเชื้อได้ง่ายและบ่อย รักษาให้หายยาก แบ่งเป็น
1. ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องชนิดปฐมภูมิ (Primary immunodeficiency, PIDs) มักเป็นแต่กำเนิด และอาจถ่ายทอดทางพันธุกรรม ความผิดปกติอาจเกิดขึ้นที่ระยะต่างๆ ในขั้นตอนของ immune cell development (รูปที่ 1)

Overall cell development in the immune system, showing the locations of defects that give rise to 1 Immunodeficiency

Pathogenesis

  • Differentiation defect
  • Immunoregulatory abnormalities
  • Defective synthesis of specific protein
  • Enzyme deficiency
2. ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องชนิดทุติยภูมิ (Secondary immunodeficiency) อันเป็นภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องที่เกิดขึ้นในภายหลัง ไม่ได้เป็นแต่กำเนิด อาจเกิดจากหลายสาเหตุดังสรุปในตารางที่ 1
ตารางที่ 1 กลุ่มอาการที่ทำให้เกิด ภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องชนิดทุติยภูมิ (Secondary immunodeficiency) (1)
Infection
HIV, Measles, Mononucleosis, Severe sepsis, Miliary TB, Leprosy
Malnutrition  
Malignancies
Lymphomas, Leukemia, Myeloma, Others
Metabolic Diabetes, Severe liver disease, Uremia
Loss of Lymphocytes or Antibodies Nephrotic syndrome, Protein-losing enteropathy, Severe burn
Collagen vascular SLE
Immunosuppressants Corticosteroids, Cyclophosphamide, Azathioprine, Methotrexate, Cyclosporin
Irradiation  
Post-splenectomy  
Bone marrow transplantation  
ในประเทศไทย การติดเชื้อ HIV เป็นสาเหตุของการภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องที่พบได้บ่อย และพบได้บ่อยกว่าภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องชนิดปฐมภูมิ แพทย์ควรนึกถึงการติดเชื้อ HIV ในเด็กที่มีการติดเชื้อรุนแรงและบ่อยกว่าปกติ อย่างไรก็ดี PIDs ก็ยังเป็นโรคที่พบได้บ่อยพอสมควร ถ้าแพทย์ผู้รักษานึกถึงโรคในกลุ่มนี้และเลือกการตรวจกรองที่เหมาะสม จะทำให้ได้การวินิจฉัยที่ถูกต้อง ทำให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาที่เหมาะสม เป็นการป้องกันและแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นภายหลัง และทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์และภาควิชาจุลชีววิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย