RBC[ Anemia ] [ Erythrocytosis ] Anemia มักมีระดับ Hb @ 8-10 g/dl, MCV & MCHC ปกติ/ ฏ เป็นความผิดปกติที่เป็นภาวะแทรกซ้อน พบบ่อยในผู้ป่วยโรคมะเร็ง อาจเป็นอาการที่นำผู้ป่วยมาพบแพทย์ หรือเกิดขึ้นภายหลังจากที่ได้รับการรักษาโรคมะเร็ง พยาธิกำเนิดมีลักษณะเฉพาะ เรียกภาวะโลหิตจางที่พบในผู้ป่วยโรคมะเร็งว่า Cancer Related Anemia (CRA)   โดยพบใน Colorectal cancer 13%   Breast cancer 17%     Ovarian cancer 51%   Lung cancer 52% แม้ว่า CRA นี้จะไม่รุนแรง แต่ส่งเสริมความรุนแรง ของอาการที่เกิดจากโรคมะเร็ง (ภาพ s010) ในผู้ป่วยโรคมะเร็งของกล่องเสียง พบว่า - ผู้ป่วยที่มี Hb > 13 g/dl มีอัตราการอยู่รอด (survival rate) ที่ 2 ปี 88% - ขณะที่กลุ่มที่ Hb < 13 g/dl มีอัตราการอยู่รอดที่ 2 ปี 46% พยาธิกำเนิด สาเหตุสำคัญ 3 ประการ 1. การไม่สามารถใช้เหล็กเพื่อการสร้าง RBC 2. เซลล์ต้นกำเนิด RBC ไม่สามารถทำหน้าที่ได้อย่างปกติ 3. ขาดฮอร์โมน EPO หรือมีไม่เพียงพอ ชนิดภาวะโลหิตจางที่พบในผู้ป่วยโรคมะเร็ง 1. Iron deficiency anemia (ภาพ s014) เกิดจากการเสียเลือดเรื้อรัง โดยส่วนใหญ่เกิดจาก การเสียเลือดในทางเดินอาหาร - โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร - โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ 2. Anemia of chronic anemia เกิดจากความเรื้อรังของโรคมะเร็งเอง และมีการกระตุ้นการหลั่ง Cytokines เช่น IL-1, Tumor Necrosis Factor (TNF) เป็นต้น Cytokines ที่หลั่งนี้มีผลต่อ RE system ทำให้ร่างกายไม่สามารถใช้เหล็กที่สะสมอยู่ใน Macrophage ได้ ผล Hb @ 8-9 g/dl   Serum iron  ฏ    Iron storage ปกติ /ญ Differentiation of Anemia Test IDA ACD Thal SDA MCV ฏ N or ฏ ฏ N or ฏ or ญ Serum Ferritin ฏ N or ญ N ญ TIBC ญ ฏ N N Serum Iron ฏ ฏ N ญ Marrow Iron absent present present present 3. Hemolytic anemia ในผู้ป่วยโรคมะเร็ง พบว่าส่วนใหญ่มีสาเหตุจาก สาเหตุสำคัญ 2 ประการ คือ Microangiopathic Hemolytic Anemia (MAHA) และ Autoimmune Hemolytic Anemia (AIHA) Microangiopathic Hemolytic Anemia (MAHA) (ภาพ s020) เกิดจากการทำลาย RBC ในเส้นเลือด มักพบในโรคมะเร็งชนิด Adenocarcinoma ของมะเร็งกระเพาะอาหาร และ เต้านม เป็นต้น เชื่อว่าเกิดจากการที่เซลล์ RBC ไหลผ่านหลอดเลือดที่มีเส้นใยไฟบรินขวางอยู่จากภาวะ DIC ทำให้เซลล์ RBC ฉีกขาด   Hb & Hct ฏ   PBS Fragmented RBC หรือ schiztocyte Anisocytosis, Poikilocytosis NRC, Leukoerythroblastosis   Clin Chem Direct bilirubin ญ LDH ญ Autoimmune Hemolytic Anemia (AIHA) (ภาพ s024) (ภาพ s025) เกิดจากการสร้าง antibody ผิดปกติขึ้น ส่วนใหญ่เป็น IgG ทำให้เกิด RBC hemolysis ชนิด warm type อย่างไรก็ตาม มีบางส่วนที่เกิดจาก IgM และทำให้เเกิด RBC hemolysis ชนิด cold type ได้ พบได้ในโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยาเป็นส่วนใหญ่ เช่น Non-Hodgkin Lymphoma Chronic Lymphocytic Leukemia ในโรคมะเร็งอื่นๆ เช่น Lung CA, Stomach CA, Cervical CA นอกจากนี้อาจมีสาเหตุมาจากยาที่ใช้รักษาโรคมะเร็งเอง General information about AIHA ส่วนใหญ่ เป็นการแตกทำลายนอกกระแสโลหิต EVH สาเหตุที่สำคัญมี 2 ประการ คือ 1. Primary or Idiopathic พบได้ถึง 30-50% 2. Secondary พบได้ใน SLE, Lymphoma, CLL, ยา etc. ในผู้ป่วยสูงอายุ AIHA ต้องระลึกถึงสาเหตุจากโรคมะเร็งด้วย   PBS Polychromasia ญ Macrocytic RBC, NRC ได้   Coomb’s test +   Clin Chem Direct bilirubin ญ LDH ญ 4. Myelophthisis (ภาพ s028) (ภาพ s029) เป็นภาวะโลหิตจางที่เกิดจากความผิดปกติของ ไขกระดูก ซึ่งไขกระดูกถูกแทนที่ด้วย Granuloma, Fibrosis, Metastatic Tumor หรือเนื้อเยื่อผิดปกติอื่นๆ ทำให้ไขกระดูกเกิด Hypoplasia และเกิดการสร้าง RBC ไม่ทันกับความต้องการของร่างกาย พบได้ในโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยา และโรคมะเร็ง ของอวัยวะต่างๆ เช่น Breast CA, Lung CA, Stomach CA แต่พบในโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยา มากกว่า เช่น Leukemia, Lymphoma   Hb & Hct ฏ   PBS Pancytopenia NRC, Leukoerythroblastosis   BM Exam Metastatic Cells 5. Macrocytic anemia เป็นภาวะโลหิตจางที่เกิดในโรคมะเร็งบางโรค เช่น Multiple myeloma มีการใช้ Folate สูง ส่งผลให้ร่างกาย ขาด Folate ทำให้เกิด Macrocytic anemia   Hb & Hct ฏ   PBS Macrocyte, Macroovalocyte 6. Pure red cell aplasia เป็นภาวะโลหิตจางที่เชื่อว่าเกิดจากการสร้าง antibody ที่มีผลทำให้การสร้าง RBC ลดลง พบในผู้ป่วยมะเร็ง Thymoma   Hb & Hct ฏ Ret. count ลดลง / ญ   PBS Normochromic normocytic anemia WBC & Plt ปกติ [ Top ]

ภาควิชาเวชศาสตร์ชันสูตร คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย