Bone Mineral Density (BMD) Measurement
Methods
Quantitative ultrasound (QUS)
Ultrasound เป็นวิธีที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงในการตรวจความหนาแน่นของกระดูกส้นเท้า (calcaneous) ด้วยการวางส้นเท้าระหว่าง transducer 2 ตัว ตัวหนึ่งเป็นต้นกำเนิดเสียง (transmitter) ให้เสียงวิ่งผ่านกระดูกส้นเท้าไปยัง transducer อีกตัวหนึ่งที่อยู่ตรงข้าม เป็นตัวรับสัญญาณเสียง (receiver) โดยที่ต้องใช้เจลหรือน้ำเป็นตัวกลางระหว่างผิวของ transducer ที่ติดกับกระดูกส้นเท้า เพื่อไม่ให้เกิดการสูญเสียสัญญาณเสียง
สัญญาณเสียงที่ได้รับหลังจากการผ่านกระดูกส้นเท้า นำมาเป็นตัวกำหนดค่าพารามิเตอร์ที่เราเรียกว่า quantitative ultrasound (QUS) (รูปที่ 8) ซึ่งมีตัวบ่งชี้ถึงความหนาแน่นของกระดูก ดังนี้
รูปที่ 8 การตรวจความหนาแน่นของกระดูกโดยวิธี QUS
1. ความเร็วของเสียง (
Speed of sound: SOS
)
2. การลดลงของความเข้มเสียง (
Broad band ultrasound attenuation: BUA
)
3.
Quantitative ultrasound index (QUI) หรือ stiffness
ค่าพารามิเตอร์ต่างๆ ของ quantitative ultrasound (QUS) มีความสัมพันธ์กับโครงสร้างและคุณสมบัติของเซลกระดูก โดยค่า SOS เป็นตัวบ่งชี้ถึงความหนาแน่นและความยืดหยุ่นของกระดูก ส่วนค่า BUA บ่งถึงความหนาแน่นของโครงสร้างในระดับโมเลกุล (microarchitecture), การเรียงตัว (orientation), และความยืดหยุ่นของกระดูก ดังนั้นค่า QUI เป็นตัวที่ช่วยเพิ่มความไวของการตรวจโครงสร้างของกระดูกในแง่ความหนาแน่น รวมทั้งช่วยทำนายถึงความยืดหยุ่นและโอกาสการเกิดกระดูกหัก (future fracture risk)
มีการศึกษาเมื่อเร็วๆ นี้ พบว่าสามารถนำมาใช้ในการทำนาย non-spine fracture ได้ถึง 10 ปีทั้งในเพศหญิงและชาย
18,19
และเมื่อนำมาใช้ร่วมกับ DEXA อาจจะช่วยเพิ่มการทำนาย fracture ได้
20,21
อย่างไรก็ตาม เนื่องจากการตรวจนี้เป็นการตรวจที่ peripheral bone จึงมีความไวไม่เท่าการตรวจ spine และ hip ซึ่งมักพบว่ามีความผิดปกติก่อน และพบว่าการเปลี่ยนแปลงของความหนาแน่นกระดูกจะช้ากว่าที่ spine จึงไม่อาจนำมาใช้ในการติดตามผลการรักษาได้
[
back
]
ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย