โรคติดเชื้อราชนิด Candida

        เกิดจากเชื้อ yeast ใน genus candida ส่วนใหญ่มักเกิดจากเชื้อ candida albicans ทำให้เกิดโรคที่ผิวหนัง และเยื่อบุต่างๆ พบได้บ่อยมากในเด็ก ปกติเชื้อนี้เป็น normal flora อยู่ในปาก ทางเดินอาหาร และช่องคลอด แต่เมื่อมีสาเหตุส่งเสริม ทำให้เชื้อรานี้กลายเป็นตัวก่อโรค ซึ่งได้แก่ ภาวะอับชื้นของร่างกาย เช่น ตามรอยข้อพับของแขน ขา รักแร้ ขาหนีบ การอักเสบของผิวหนัง ทารกแรกเกิด หญิงตั้งครรภ์ การได้รับยากดภูมิคุ้มกัน หรือได้รับยาปฏิชีวนะเป็นเวลานานๆ โรคของระบบต่อมไร้ท่อ เช่น เบาหวานและภาวะขาดอาหาร
 

ลักษณะทางคลินิก

1. Oral candidiasis (oral thrush)

	พบบ่อยในเด็กเล็ก ลักษณะเป็นแผ่นสีทองคล้ายคราบนม แต่ติดแน่นกว่า พบได้ทั้งที่บริเวณลิ้น เพดานปาก กระพุ้งแก้ม ถ้าขูดหรือลอกเยื่อขาวๆ นี้ออก จะทำให้เกิดรอยแผล และเลือดออกได้ ต่างจากคราบนมซึ่งสามารถเช็ดออกได้ง่าย
	ถ้าเป็นที่มุมปาก จะเป็น fissuring, maceration สีแดง เรียก Perleche   ในเด็กโตและผู้ใหญ่ก็เกิด oral candidiasis ได้ ถ้ามีปัจจัยส่งเสริม เช่น การได้ยากดภูมิคุ้มกัน การได้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลานาน หรือเป็นโรคมะเร็ง

2. Cutaneous candidiasis

เป็นการติดเชื้อที่ผิวหนังทั่วๆ ไป ที่พบบ่อยในเด็ก ได้แก่บริเวณผ้าอ้อมปิด และบริเวณข้อพับ (intertrigineous candidiasis) เช่น ซอกคอ รักแร้ ซอกขา เนื่องจากบริเวณเหล่านี้ มีความอับชื้น และมีการเสียดสีของผิวหนัง ลักษณะผื่นเป็นสีแดงนูน ขอบเขตชัดเจน อาจมีขุยและมี papules สีแดง หรือตุ่มหนองกระจายอยู่รอบๆ เรียก satellite lesions ในบริเวณผ้าอ้อมปิด อาจเริ่มจากการระคายเคืองของผิวหนัง จากการสัมผัสกับปัสสาวะ หรืออุจจาระนาน ทำให้เกิดการอักเสบ  จากนั้นเชื้อ candida เข้าไปเจริญเติบโตทำให้เกิดผื่นขึ้นได้

        ถ้าเป็นที่ง่ามนิ้วเรียก Erosio interdigitalis blastomycetica
        ถ้าเป็นที่รอบๆ เล็บเกิดจากการแช่น้ำจะเห็นเนื้อรอบเล็บแดง บวม และปวด ถ้าเป็นนาน อาจทำให้เล็บผิดปกติ ผิวขรุขระ สีเปลี่ยนเป็นสีเหลืองน้ำตาล
 

การวินิจฉัย

	1. จากลักษณะผื่นนูนแดงและมี satellite lesions 2. ขูดที่ขอบของผื่นหรือบริเวณ satellite lesions ย้อมด้วย KOH 10-20% ดูด้วยกล้องจุลทรรศน์จะพบ psuedohyphae และ budding yeast 3. เพาะเชื้อใน sabouraud's dextrose agar พบเชื้อ candida

การรักษา

        1. Oral candidiasis
                1.1  0.5-1% gentian violet ทาวันละ 1-2 ครั้ง นาน 5-7 วัน ได้ผลดี ราคาถูก ข้อเสียคือสีม่วงติดที่บริเวณผิวหนังที่ทายา
                1.2  Nystatin suspension (100,000 ยูนิต/มล.) ในเด็กน้ำหนักน้อยกว่า 2000 กรัม ให้ขนาด   200,000-400,000 ยูนิตต่อวันโดยแบ่งให้วันละ 4 ครั้ง  ในเด็กเล็กให้ 400,000-800,000   ยูนิตต่อวันโดยแบ่งให้วันละ 4 ครั้ง ส่วนเด็กโตให้ 800,000-2,000,000 ยูนิตต่อวันแบ่ง  ให้วันละ 4 ครั้ง อมกลั้วปากนาน 1-2 สัปดาห์
                1.3  Miconazole oral gel (2%) ในเด็กน้อยกว่า 4 ปีให้ ผ ช้อนชา วันละ 4 ครั้ง  ในเด็กโตให้ครึ่งช้อนชาวันละ 4 ครั้ง
        2. Cutaneous infection  ต้องรักษาความสะอาดของผิวหนังและดูแลให้แห้งอยู่เสมอ  อย่าให้อับชื้น และใช้ยาทาสำหรับการรักษา candida นาน 2-4 สัปดาห์ ยาที่ใช้ได้ผลดีคือ
                2.1  1% gentian violet ทาวันละ 2 ครั้ง  แต่ผิวหนังบริเวณที่ทายาจะติดสีม่วง ผิวหนังจะแห้ง
                2.2  Nystatin cream  ทาวันละ 2 ครั้ง
                2.3  ยาทากลุ่ม Imidazole   ทาวันละ 2 ครั้ง

กลับหน้าแรก